ATOLATOL separator (informacje podstawowe)

Separatory typu ATOL należą do I klasy separatorów, zgodnie z klasyfikacją normy PN-EN:858 „Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich”. Gwarantowana normą maksymalna zawartość oleju pozostałościowego po przejściu przez separator wynosi do 5 mg/dm3.

Badania przeprowadzone przez Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie wykazały, że średnia zawartość substancji olejowych po przejściu przez separator typu ATOL wyniosła 2,62 mg/dm3, a więc blisko o połowę mniejsza niż wartość dopuszczalna wymagana przytoczoną normą.

Dodatkowe wyposażenie separatorów typu ATOL

Separatory typu ATOL mogą być dodatkowo wyposażone w zawór zapobiegający przelewom awaryjnym typu ATOL-PPA. Jest on rekomendowany do zabezpieczenia zbiorników wodnych, cieków, systemów kanalizacyjnych oraz terenów przyległych, przed wypływem cieczy lekkich, podczas awarii urządzeń zawierających te substancje, np.: cysterny, zbiorniki, stacje transformatorowe, instalacje służące do zasilania kotłów opalanych olejem, a także inne urządzenia, gdzie występuje niebezpieczeństwo wycieku oleju, mazutu, paliw itp.

Dobór wielkości nominalnej separatora

Zgodnie z zaleceniami normy PN-EN:858-2 wielkość nominalna separatora powinna być obliczona według następującej zależności:

Wzór

NS - wielkość nominalna separatora;
Qr - nominalny strumień wody deszczowej [dm3/s];
Qs - maksymalny strumień ścieków technologicznych [dm3/s];
fd - współczynnik gęstości cieczy lekkiej;
fx - współczynnik utrudnienia zależny od rodzaju przepływających ścieków.

Zgodnie z zaleceniami Instytutu Ochrony Środowiska Państwowego Instytutu Badawczego, w Polsce ścieki deszczowe i ścieki technologiczne powinny być rozdzielone,  a dobór separatora należy przeprowadzić według jednego z wzorów:

Wzór

We wzorach współczynnik gęstości fd uwzględnia zróżnicowane gęstości cieczy zawartej w ściekach doprowadzonych do separatora i wynosi odpowiednio:

  1. dla gęstości do 0,85 g/cm3: fd = 1
  2. dla gęstości powyżej 0,85 g/cm3 do 0,90 g/cm3: fd = 1,5
  3. dla gęstości powyżej 0,90 g/cm3 do 0,95 g/cm3: fd = 2

Współczynnik utrudnienia fx uwzględnia niesprzyjające warunki oddzielania cieczy lekkich np. zawartość detergentów.

Zalecane wartości współczynnika utrudnienia w zależności od rodzaju ścieków są następujące:

  1. do oczyszczania ścieków pochodzących z procesów przemysłowych, mycia pojazdów, czyszczenia części pokrytych olejem lub innych źródeł, np. stacje benzynowe: fx = 2;
  2. do oczyszczania ścieków deszczowych zanieczyszczonych olejem z obszarów nieprzepuszczalnych, np. parkingów samochodowych, dróg, placów fabrycznych: fx = 1;


Dopływ ścieków technologicznych do separatora Qs powinien być obliczony jako suma częściowych wypływów z pojedynczych źródeł według następującego wzoru:

Wzór

Qs1 – wypływ z punktów czerpalnych,
Qs2 – wypływ z myjni samochodowych,
Qs3 – wypływ z wysokociśnieniowych urządzeń czyszczących

Wartości wypływów z punktów czerpalnych oraz z myjni samochodowych i wysokociśnieniowych urządzeń czyszczących należy przyjmować wg normy PN-EN 858: „Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich, część 2: Dobór wielkości nominalnych, instalowanie, użytkowanie i eksploatacja, pkt. 4.3.4.1, 4.3.4.2 oraz 4.3.4.3.”
Nominalna wartość dopływu ścieków opadowych powinna wynosić:

Wzór

F - powierzchnia zlewni [ha],
Ψ - współczynnik spływu (współczynnik szczelności zlewni) [-],
φ - współczynnik opóźnienia [-],
q - miarodajne natężenie deszczu (nie mniej niż 15 dm3 /s*ha, a dla obiektów magazynowania i dystrybucji  paliw 77 dm3/s*ha)

Wartość współczynnika spływu (Ψ) zależy od rodzaju i spadku rozpatrywanej powierzchni cząstkowej, wchodzącej w skład zlewni wód odprowadzanych do separatora.

Wartość współczynnika opóźnienia odpływu (φ) oblicza się wg. wzoru:

Wzór

gdzie n - współczynnik zależny od spadku i kształtu zlewni, równy od 4 do 8:
n = 4 dla wydłużonych zlewni o małym spadku,
n = 6 dla spadków przeciętnych, gdy długość zlewni jest ok. 2 razy większa niż jej szerokość,
n = 8 dla zwartych zlewni o większym spadku

Rodzinę separatorów typu ATOL tworzą następujące wersje urządzeń

Nr kat. Symbol urządzenia Nazwa urządzenia Obszary zastosowania
2.1 ATOL separator - wersja podstawowa myjnie i warsztaty samochodowe
2.2 ATOL-OH separator z wewnętrznym
obejściem hydraulicznym
obiekty dystrybucji i magazynowania paliw, bazy transportowe, place postojowe przy warsztatach samochodowych, drogi utwardzone
2.3 ATOL-ZO separator zintegrowany z osadnikiem myjnie i warsztaty samochodowe
2.4 ATOL-OH-ZO separator z wewnętrznym obejściem
hydraulicznym, zintegrowany z osadnikiem
obiekty dystrybucji i magazynowania paliw, bazy transportowe, place postojowe przy warsztatach samochodowych, drogi utwardzone

ATOLATOL separator (wersja podstawowa)

Budowa i zasada działania

Separator ATOL jest urządzeniem, w którym proces koalescencji zachodzi w komorze struktur kapilarnych, zbudowanej w formie prostopadłościanu wypełnionego wkładem o strukturalnej przestrzeni charakteryzującej się dużą powierzchnią właściwą (630m2/m3). Dopływ do zbiornika separatora jest ograniczony od wewnątrz deflektorem, który rozprasza energię dopływających ścieków. W przestrzeni za deflektorem następuje pierwsza faza oddzielania, gdzie w wyniku różnicy gęstości między substancją jaka ma być oddzielona, a cieczą oraz w wyniku zmniejszenia prędkości przepływu, cząstki cieczy lekkich oddzielają się od ścieków. Następnie ścieki przepływają  przez moduł koalescencji: najpierw przez komorę dopływową, potem przez komorę struktur kapilarnych, (w której zachodzi proces koalescencji), dalej przez komorę reakcji, (w której następuje drugi stopień oddzielenia cieczy lekkiej od ścieków), na koniec przez komorę przelewową, której rola polega na odprowadzeniu oczyszczonej wody w kierunku odpływu. Komora przelewowa i komora odpływowa są ukształtowane w formie syfonu zapewniającego „uszczelnienie wodne” wymagane normą: PN-EN 858-1.

Schemat

Symbole katalogowe separatorów cieczy lekkich typu ATOL

Wzór
gdzie:
NS - [dm3/s] - nominalna wielkość  separatora

Przykład oznaczenia:
ATOL 15

 

Atol OHATOL-OH separator z obejściem hydraulicznym

Separator ATOL-OH jest rekomendowany tam, gdzie oprócz ścieków technologicznych, zachodzi konieczność przepuszczenia zwiększonych przepływów np. podczas opadu nawalnego. Dodatkowym elementem, odróżniającym go od separatora w wersji podstawowej, jest wbudowany kolektor obejścia hydraulicznego. Rozwiązanie obejścia hydraulicznego nie powoduje przeciążania separatora przy zwiększonym przepływie, dzięki czemu nie dochodzi do wymywania zanieczyszczeń zgromadzonych w zbiorniku separatora. Wymiary wewnętrznego kolektora obejścia hydraulicznego ustala się na podstawie obliczeń, w zależności od spadku, średnicy i napełnienia kanału dopływowego oraz wartości maksymalnego przepływu hydraulicznego.

Schemat

Działanie/praca separatora podczas przepływu maksymalnego

Struga dopływających ścieków zostaje rozdzielona przed wlotem do przestrzeni dopływu separatora, dzięki poziomej przegrodzie umieszczonej na odpowiedniej wysokości wewnątrz rury dopływowej. Poziom zainstalowania przegrody zależy od średnicy i spadku kanału dopływowego oraz od nominalnego przepływ ścieków. Część strugi wpływających ścieków, o nominalnym natężeniu przepływu, zostaje doprowadzona pod poziomą przegrodą do przestrzeni dopływu przed deflektorem. Pozostała część strugi przepływa nad poziomą przegrodą wprost do kolektora obejścia hydraulicznego, połączonego bezpośrednio z króćcem odpływu. Takie rozwiązanie gwarantuje, że struga przepływu większego niż nominalny omija przestrzeń separacji.

Symbole katalogowe separatorów cieczy lekkich ATOL-OH

Wzór
gdzie:
NS [dm3/s] - nominalna wielkość  separatora
Qmax [dm3/s] - maksymalna przepustowość  separatora

Przykład oznaczenia:
ATOL-OH 15/150

 

Atol ZOATOL-ZO separator zintegrowany z osadnikiem

Separator ATOL-ZO to zintegrowane urządzenie pełniące funkcję zarówno separatora jak i osadnika. Zgodnie z normą PN-EN:858, instalację oddzielacza cieczy lekkich stanowi układ składający się z osadnika wstępnego i separatora. Osadnik wstępny to element instalacji, w którym osadza się materiał: szlam, muł oraz piasek i żwir, stąd pełni on funkcję ochronną, nie dopuszczając do zamulenia przestrzeni reakcji separatora. Osadnik może być oddzielnym urządzeniem lub razem z separatorem może stanowić jeden połączony zespół.

Schemat

Symbole katalogowe separatorów cieczy lekkich ATOL-ZO

Wzór
gdzie:
NS [dm3/s] - nominalna wielkość separatora
Vos [dm3] - pojemność osadnika

Przykład oznaczenia:
ATOL-ZO 15/3000

 

Atol OH-ZOATOL-OH-ZO separator z obejściem hydraulicznym zintegrowany z osadnikiem

Separator ATOL-OH-ZO, w odniesieniu do omówionych wyżej typów separatorów ATOL, ATOL-OH i ATOL-ZO, jest zintegrowanym urządzeniem, w którym poszczególne elementy takie jak osadnik wstępny, moduł koalescencji separatora oraz wewnętrzne obejście hydrauliczne, są wbudowane w jeden zbiornik. Dzięki temu może być powszechnie stosowany wszędzie tam, gdzie do dyspozycji mamy ograniczoną powierzchnię zagospodarowania terenu.

Schemat

Symbole katalogowe separatorów cieczy lekkich ATOL-OH-ZO

Wzór
gdzie:
NS [dm3/s] - nominalna wielkość separatora
Qmax [dm3/s] - maksymalna przepustowość  separatora
Vos [dm3] - pojemność osadnika

Przykład oznaczenia:
ATOL-OH-ZO 15/150/3000

Atol TLATOL-TL separator tłuszczu (informacje podstawowe)

Separatory ATOL-TL stosuje się w instalacjach oddzielania tłuszczu i oleju roślinnego oraz pochodzenia zwierzęcego. Mają one zastosowanie przy podczyszczaniu ścieków pochodzących z restauracji, kuchni, stołówek, jadłodajni, smażalni, barów, sklepów mięsnych, masarni, rzeźni, ubojni drobiu, zakładach produkcji spożywczej i garmażeryjnej, wytwórni mydła i stearyny, wytwórni margaryny, marynat, półproduktów np. typu "fast-food", wytwórni frytek, chipsów i chrupek, a także z zakładów utylizacji zwierząt, olejarni, rafinerii oleju roślinnego itp. Separatorów ATOL-TL nie stosuje się do ścieków deszczowych, do ścieków zawierających trwałe emulsje tłuszczów i olejów oraz do ścieków sanitarnych zawierających fekalia.

Główne zasady instalowania separatorów tłuszczu

Separatory tłuszczu powinny być lokalizowane blisko źródeł zanieczyszczenia i w taki sposób, aby umożliwić łatwy dostęp do przeprowadzenia czyszczenia i wykonania czynności konserwacyjnych. Ścieki do separatora powinny być doprowadzone grawitacyjnie. Rurociągi dopływowe powinny być ułożone z minimalnym spadkiem 2%, aby uniknąć gromadzenia się w nich tłuszczu. Rurociąg przed separatorem tłuszczu powinien posiadać prosty odcinek o długości min. dziesięciokrotnej wartości średnicy nominalnej. Rurociągi połączone z separatorem (dopływ i odpływ) powinny być skutecznie wentylowane.

Dobór wielkości nominalnej separator

Zgodnie z zaleceniami normy PN-EN:1825-2 wielkość nominalna separatora tłuszczu powinna być obliczona według następującego wzoru:

Wzór

NS - obliczana wielkość nominalna oddzielacza tłuszczu
Qs - maksymalna wartość przepływu ścieków;
ft - współczynnik uwzględniający temperaturę ścieków;
fd - współczynnik uwzględniający gęstość danego tłuszczu/oleju;
fr - współczynnik uwzględniający użycie detergentów i środków płuczących.

Maksymalną wartość Qs przepływu ścieków ustala się zgodnie z PN-EN:1825-2 wg. następujących metod:

  • metoda A.1: w zależności od rodzaju przyłączonych urządzeń,
  • metoda A.2: w zależności od typu zakładu dostarczającego ścieki do instalacji oddzielacza tłuszczu.

Wartości współczynników uwzględniających temperaturę ścieków ustala się następująco:

  • ft = 1,0 dla t ≤ 60º,
  • ft = 1,3 dla t > 60º.

Wartości współczynników uwzględniających gęstość tłuszczu/oleju ustala się wg poniższych zasad:

  • fd = 1,0 dla ścieków odprowadzanych z kuchni, rzeźni oraz przetwórni mięsa i ryb,
  • fd = 1,5 dla gęstości cieczy lekkiej > 0,94 g/cm3.

W przypadku, gdy charakterystyka tłuszczu jest dobrze znana, współczynnik fd można określić z wykresu 1, pkt 6.2.3 przytoczonej normy.

Wartości współczynników uwzględniających użycie detergentów lub środków płuczących ustala się wg kryteriów:

  • fr = 1,0 jeśli nigdy nie są używane detergenty i środki płuczące,
  • fr = 1,3 jeśli detergenty i środki płuczące są stosowane okazjonalnie,
  • fr ≥ 1,5 w specjalnych przypadkach zastosowań, np. szpitale.
Nr kat. Symbol urządzenia Wersja separatora Obszary zastosowania
3.1 ATOL-TL wersja podstawowa ścieki technologiczne
3.2 ATOL-TL-OS separator zintegrowany z osadnikiem ścieki technologiczne

Atol TLATOL-TL separator tłuszczu

Zasada działania separatorów tłuszczu typu ATOL-TL

Dopływ do zbiornika separatora tłuszczu jest ograniczony od wewnątrz deflektorem, który rozprasza energię dopływających ścieków. W przestrzeni za deflektorem znajduje się przestrzeń sedymentacji, gdzie w trakcie przepływu ścieków następuje oddzielanie się od ścieków materiałów łatwo opadających (osady) oraz komora oddzielania tłuszczu, gdzie w wyniku różnicy gęstości między substancją jaka ma być oddzielona, a cieczą oraz w wyniku zmniejszenia prędkości przepływu, cząstki tłuszczu oddzielają się od ścieków przez flotację. Na odpływie z komory oddzielania tłuszczu znajduje się zanurzona ścianka, której zadaniem jest zatrzymanie zgromadzonego tłuszczu w zbiorniku separatora.

Schemat

Symbole katalogowe separatorów tłuszczu ATOL-TL

Wzór
gdzie:
NS [dm3/s] - nominalna wielkość separatora

Przykład oznaczenia:
ATOL-TL 15

 

Atol TL-OsATOL-TL-OS separator tłuszczu zintegrowany z osadnikiem

Zgodnie z normą PN-EN 1825 „Oddzielacze tłuszczu, część 1 i 2”, instalacja oddzielania tłuszczu to urządzenie lub zespół urządzeń zawierający zazwyczaj osadnik wstępny i zbiornik oddzielania tłuszczu. Osadnik wstępny to część oddzielacza tłuszczu, w której gromadzi się materiał opadający (np. osad), która może być urządzeniem oddzielnym lub zbudowanym jako nierozłączna część komory oddzielania tłuszczu.

Zgodnie z przytoczoną normą przyjmuje się 100 lub 200 dm3 pojemności osadnika na 1 dm3/s NS wielkości nominalnej separatora. Separator typu ATOL-TL-OS to zintegrowane urządzenie pełniące funkcję zarówno separatora jak i osadnika, dzięki czemu może być powszechnie stosowany wszędzie tam, gdzie jest do dyspozycji ograniczona powierzchnia zagospodarowania terenu.

Schemat

Symbole katalogowe separatorów tłuszczu ATOL-TL-OS

Wzór
gdzie:
NS [dm3/s] - nominalna wielkość  separatora
Vos [dm3] - pojemność osadnika

Przykład oznaczenia:
ATOL-TL-OS 15/1500

 

Atol OWATOL-OW osadnik wstępny

Osadniki do separatorów cieczy lekkich

Zgodnie z normą PN-EN:858 „Instalacje oddzielaczy cieczy lekkich, część 1 i 2”, instalację oddzielacza stanowi układ składający się z osadnika wstępnego i separatora. Osadnik wstępny to element instalacji oddzielacza, w którym osadza się materiał, tj: szlam, muł oraz piasek i żwir, który może być oddzielnym urządzeniem lub może być wbudowany razem z separatorem jako połączony zespół. Osadnik wstępny pełni zatem funkcję ochronną, nie dopuszczając do zamulenia przestrzeni reakcji separatora.

Wymiarowanie osadnika wstępnego polega na ustaleniu jego minimalnej pojemności, w zależności od stopnia zanieczyszczenia ścieków deszczowych, w odniesieniu do przepływu hydraulicznego separatora. Zgodnie z przytoczoną normą przyjmuje się iloczyn 100, 200 lub 300 dm3 pojemności osadnika na 1 dm3/s natężenia przepływu. Poniżej przedstawiono tabelę doboru pojemności osadnika do separatora, zalecaną do stosowania zgodnie z zapisami normy PN-EN:858

Schemat

Shemat

Zasada działania osadnika

Dopływ do zbiornika jest ograniczony od wewnątrz deflektorem, który rozprasza energię dopływających ścieków. Za deflektorem znajduje się przestrzeń sedymentacji, gdzie w trakcie przepływu ścieków, w skutek oddziaływania sił grawitacji następuje oddzielanie się materiałów łatwo opadających od ścieków.

Na końcu przestrzeni sedymentacji może znajdować się zanurzona ścianka odpływowa, której zadaniem jest zatrzymanie ewentualnych zanieczyszczeń pływających.

Nr kat. Nazwa urządzenia
Mała

- ścieki technologiczne z małą ilością osadu kanalizacyjnego
- obszary zbierające wodę deszczową, gdzie występuje niewielka ilość mułu z ruchu ulicznego lub podobnych, tj. baseny spływowe na terenach zbiorników benzynowych i krytych stacjach benzynowych

wzor a
Średnia

- stacje benzynowe, myjnie samochodowe ręczne, mycie części
- place do mycia autobusów
- ścieki z garaży i placów parkingowych pojazdów
- elektrownie, zakłady mechaniczne

wzor b
Wysoka

- urządzenia myjące dla pojazdów terenowych, maszyn budowlanych, maszyn rolniczych
- place do mycia samochodów ciężarowych

wzor b
 

- automatyczne myjnie samochodowe, tj. obracalne, przejazdowe

wzor c
a - nie dotyczy separatorów mniejszych lub równych NS 10, poza krytymi parkingami samochodowymi
b - minimalna pojemność osadników 600 l.
c - minimalna pojemność osadników 5000 l. 

Osadniki wstępne do separatorów tłuszczu

Zgodnie z normą PN-EN 1825 „Oddzielacze tłuszczu, część 1 i 2”, osadnik wstępny to część oddzielacza tłuszczu, w której gromadzi się materiał opadający, np. osad, piasek, żwir, która może być urządzeniem oddzielnym lub zbudowanym jako nierozłączna część komory oddzielania tłuszczu. Zgodnie z przytoczoną normą przyjmuje się 100 lub 200 dm3 pojemności osadnika na 1 dm3/s wielkości nominalnej separatora.

Rodzinę osadników typu ATOL-OW do separatorów tworzą następujące wersje urządzeń

Nr kat. Typ regulatora Nazwa urządzenia Zalecane obszary zastosowania
4.1 ATOL-OW osadnik wstępny - wersja podstawowa myjnie, warsztaty samochodowe, drogi szczelne, ścieki z zawartością, tłuszczu roślinnego i zwierzęcego
4.2 ATOL-OW-OH osadnik wstępny z wewnętrznym obejściem hydraulicznym obiekty dystrybucji i magazynowania paliw, drogi szczelne, bazy transportowe, place postojowe przy warsztatach samochodowych

Symbole katalogowe osadników wstępnych do separatorów ATOL-OW


gdzie:
Vos [dm3] - objętość  osadnika

Przykład oznaczenia:
ATOL-OW 15

ATOL-OW-OH osadnik wstępny z obejściem hydraulicznym

Dodatkowym elementem tego osadnika, jest wbudowany kolektor obejścia hydraulicznego. Dlatego jest on rekomendowany tam, gdzie zachodzi konieczność przepuszczenia przez osadnik zwiększonych przepływów np. podczas trwania deszczu. Rozwiązanie obejścia hydraulicznego nie powoduje przeciążania osadnika przy zwiększonym przepływie. Tym samym nie dochodzi do wymywania zanieczyszczeń z osadnika przy przepływach większych od przepływu nominalnego. Wymiary wewnętrznego kolektora obejścia hydraulicznego ustala się na podstawie obliczeń w zależności od spadku, średnicy i napełnienia kanału dopływowego do osadnika oraz wartości maksymalnego przepływu hydraulicznego.

Osadnika typu ATOL-OW-OH nie zaleca się do stosowania w instalacjach oddzielaczy tłuszczu.

Działanie osadnika typu ATOL-OW- OH podczas przepływu maksymalnego

Struga dopływających ścieków zostaje rozdzielona przed wlotem do przestrzeni dopływu, dzięki poziomej przegrodzie umieszczonej na odpowiedniej wysokości wewnątrz rury dopływowej. Poziom zainstalowania przegrody zależy od średnicy i spadku kanału dopływowego do osadnika oraz od nominalnego przepływu ścieków. Część strugi wpływających ścieków, o nominalnym natężeniu przepływu, zostaje doprowadzona pod poziomą przegrodą do przestrzeni dopływu przed deflektorem, a jej dalszą drogę przedstawiono wyżej. Pozostała część strugi przepływa nad poziomą przegrodą wprost do kolektora obejścia hydraulicznego, połączonego bezpośrednio z króćcem odpływu. Takie rozwiązanie gwarantuje, że struga przepływu większego niż nominalny omija przestrzeń sedymentacji.

Schemat

Symbole katalogowe osadników wstępnych do separatorów ATOL-OW-OH


gdzie:
Vos [dm3] - objętość  osadnika

Przykład oznaczenia:
ATOL-OW-OH 15